جواهری در یك نشست توضیح داد؛
شرط لازم برای مقایسه پذیر کردن اطلاعات پیمایش ها چیست؟
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی اظهار داشت: شرط لازم برای مقایسه پذیر کردن اطلاعات پیمایش ها، صحت و اعتبار داده ها و دسترس پذیر کردن آنها با حاکمیت نگاه غیرامنیتی به اطلاعات پژوهشی است.
به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نشست «مسأله ثبات و تغییر در پیمایش های ملی» با حضور حسین ابراهیم آبادی، غلام رضا غفاری و فاطمه جواهری و با دبیری مصطفی اسدزاده بصورت آنلاین برگزار شد.
در ابتدای این نشست، فاطمه جواهری بازنمایی تغییرات بوسیله پیمایش های ملی را منوط به شرایطی دانست و اظهار داشت: غیر از این که پیمایش ها باید طولی باشند و چارچوب تحلیل آنها حفظ شود، لازم است که سنجه های تغییر، متغیرها و گویه های آنها هم با هم مشابهت داشته باشد. مسأله دیگر، مشابهت در شیوه شاخص سازی و تحلیل ها و آزمون های آماری ۳ دوره است. سومین عامل که جزء مولفه های درونی پیمایش است و تأثیر مهمی در به روزبودن آن دارد، طرح نمونه گیری در دوره های مختلف یک پیمایش است که باید مشابهت در دوره ها وجود داشته باشد. مشابهت در حجم نمونه، الگوی گزارش گیری و تکرار در فواصل زمانی مشخص هم ازجمله عاملهای مهم دیگر هستند که باید رعایت شوند.
او هم چنین ضمن اشاره به عوامل بیرونی موثر در امکان مقایسه پذیرکردن داده ها اضافه کرد: برخی عوامل بیرونی موثر هم وجود دارد که وجود آنها قدرت مقایسه پذیری داده ها را کم می کند و ما نمی توانیم تغییرات را از روی داده های پیمایش ها شناسایی نماییم که یکی از آنها، زمینه و بافت فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه است. مورد دوم، نوع نگرش مدیران فرهنگی اجتماعی به پژوهش و دیگری فقدان هماهنگی های بین سازمانی است که داده های آنها هیچ گاه با هم تلفیق نشده و در کنارهم قرار نگرفته است. درحالی که برای تشریک مساعی وافزایش استفاده از یافته های یکدیگر و کاهش ضریب خطا، نیاز است که سازمان ها با هم همکاری کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی شرط لازم برای مقایسه پذیر کردن اطلاعات پیمایش ها را در درجه اول، صحت و اعتبار دادهها و در مرحله بعد، دسترس پذیر کردن آنها با حاکمیت نگاه غیرامنیتی به اطلاعات پژوهشی دانست و خاطرنشان کرد: ما باید یک عرصه عمومی قوی و فربهی داشته باشیم که اطلاعات را بگیرد و برجسته کند و به سمع و نظر پژوهشگران برساند که متأسفانه این مورد را نداریم. هم چنین اگر آزادی آکادمیک وجود داشته باشد، این اطلاعات به سهولت در اختیار اندیشمندان قرار می گیرد که این بهره برداری موثق، امکان مقایسه اطلاعات و فهم تغییر و تحولات جامعه را فراهم می آورد. متأسفانه برخی مقایسه ها انجام می شوند ولی برای پژوهشگران ارائه نمی شوند و به عبارتی اطلاعات آنها گرفتار حصر می شود. حصر اطلاعاتی قدرت مقایسه را پایین می آورد. یکی از لوازم مقایسه پذیرشدن پیمایش ها، همین است که حصر اطلاعاتی نباشد و در رسانه ها مطرح و در انجمن های علمی به بحث گذاشته شود تا از این طریق، دسترس پذیر شوند و با برجسته سازی و نقد آنها، نسبت به آنها حساسیت ایجاد شود.
در ادامه غلام رضا غفاری به بحث درباره مسأله ثبات و تغییر در پیمایش ها پرداخت و اذعان کرد: وقتی که بحث ثبات و تغییر در پیمایش ها پیش می آید ما با دو واریانس و دو متغیر کلیدی در این خصوص مواجه می شویم؛ یکی واریانس زمان و دیگری واریانس پهنه و قلمرویی که پیمایش ها دارند. در حوزه قلمرو و پهنه پیمایش، اگر ما بصورت بیناکشوری نگاه نماییم، طبیعتاً این قلمرو، واریانس و تغییرات آن در ملیت ها و کشورهای مختلف، متفاوت می شود اما وقتی کشوری مثل کشور ایران را بررسی می نماییم، ما باید ببینیم پهنه و قلمرو آن چیست. موضوع ثبات و تغییر در این پهنه و قلمرو، برمبنای برش هایی ست که در پیمایش وجود دارد (استانی، منطقه ای، ناحیه ای). ثبات و تغییر هرکدام از اینها را باتوجه به امکانی که در پیمایش وجود دارد و باتوجه به جمعیتی که تحت پوشش خود دارد، می توان معنا کرد. اما کلیدی ترین نکته ای که وجود دارد، مربوط به نوسان های در رابطه با زمان است. ما تیپولوژیک های مختلفی را بر طبق تغییراتی که جوامع تجربه می کنند و آهنگ تغییراتی که دارند، درباب زمان در ارتباط با جوامع داریم. درباب زمان، باتوجه به آنچه را که پیمایش پوشش می دهد، هرچقدر زمان آنها کوتاه تر می شود و نوسان بیشتری را پیدا می کنند، تحت تأثیر عوامل عدیده و مختلفی از جهانی شدن و ارتباطات، فضای مجازی و.. در سطح کلان است که اساساً زمان را به لحاظ ماهوی متفاوت و به صورتی این نوسان را بیشتر کرده است. پس اگر ما به دنبال این هستیم که در پیمایش هایمان به مقایسه تطبیقی دست بزنیم، چه بسا لازم است زمان را کوتاه تر نماییم و با یک فاصله کمتر بتوانیم مسأله ثبات و تغییر در آنها را پیگیری نماییم.
او با تفکیک دو رویکرد در حوزه نگاه به مقایسه پذیری پیمایش ها افزود: این انتظار که الآن ما یک کاری را انجام دهیم که بصورت تام و تمام امکان مقایسه را به ما بدهد، این انتظار ما را به سمت یک نگاه مکانیکال می برد. این که ما آنرا به یک پکیج، بسته و یک کپسول تعریف و تعیین شده تبدیل نماییم که یک دفعه برای دهه ۷۰ و یک دفعه برای دهه ۸۰ و ۹۰ و الی آخر به ما اطلاعات دهد که این در سطحی ترین و آن بخش نازل و ساده و عمومی و عینی واقعیات می تواند صدق کند ولی با این حجم تغییرات و تحولات و نوسان هایی که وجود دارد، فقط و طبعاً نمی توانیم به آن اکتفا نماییم. بسیاری از موارد به لحاظ بافت و شرایط اجتماعی موردتوجه قرار می گیرند. بدین سبب این که می بینیم در موج سوم ارزش ها و نگرش ها، فصل هایی اضافه شدند که در دو موج قبل نبوده، ممکنست این موارد در موج سوم به علت اهمیتی که داشته، به موارد قبل اضافه شده باشد که در دو موج قبل، چندان قابل اهمیت نبوده اند. بدین سبب در امر مقایسه، باید به این مسائل دقت کنیم.
ابراهیم آبادی سخنران سوم این برنامه هم درباب پیش فرض های در رابطه با موضوع این جلسه به ایراد سخن پرداخت و تصریح کرد: یک مسأله خیلی مهم، پیچیدگی و سادگی موقعیتی ست که ما در آن قرار داریم و در آن نگرش ها را سنجش می نماییم. این که جامعه چقدر شفاف، پیچیده، چندلایه و ساده باشد، خیلی مهم می باشد. نکته دوم، سطح شدت تغییرات در یک جامعه است. این که جامعه ما چقدر پایدار می باشد و چقدر ناپایدار، سطح تنش و تعارض در جامعه چقدر است که اگر بالا باشد، به قسمتی از پیمایش های طولی لطمه وارد خواهد شد. فاصله میان فرهنگ رسمی و غیررسمی هم موضوع مهمی است که باید به آن توجه کرد. وقتی فاصله بین این دو فرهنگ زیاد باشد، نوع ادبیات، نوع اطلاعات و نوع دانشی که تولید می شود، تأثیر زیادی بر پرسشنامه ما و بعد، محتوا و گزارش ما می گذارد. موضوع بعدی، سوژه است. این موضوع هایی که سراغ آنها می رویم، باید ببینیم چقدر برای ما مهم هستند و چقدر سویه های سیاسی و یا اقتصادی و پیش داوری های فرهنگی اجتماعی می تواند روی آنها موثر باشد و تا چه حد می توان آنها را کنترل کرد. محتوای پرسشنامه، روش و ابزار، زمان اجرا و تحلیل و نیز موقعیت میدان، از دیگر مواردی بودند که ابراهیم آبادی به آنها اشاره نمود و درباب اهمیت مسأله ثبات در گویه ها متذکر شد: موضوع ثبات در گویه ها، مسأله مهمی است که باید وجود داشته باشد تا امکان مقایسه فراهم گردد. البته این مسأله، یک مراقبتی هم لازم دارد. می دانیم که اندیشه ها و نگرش ها درحال رشد و پویا هستند. باید ببینیم چگونه می شود آنها را کنترل کرد و این گویه های ثابت چقدر می توانند آنها را مراقبت و مواظبت کنند.
او در آخر ضمن اشاره به استفاده از روش های کیفی در کنار روش های کمی، اظهار داشت: روش های کیفی باید آرام آرام به کمک روش های کمی بیایند و بتوانند تحلیل ها را غنا بخشند و آنها را از سطحی زدگی خارج کنند. باید زبان مشترک میان مخاطب، طراحان سوال و سیاستگذاران و پژوهشگران به وجود بیاید. هم چنین لازم است گروه های مستقل خارج از دولت هم در بین این تحلیلگران وجود داشته باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب