یادداشت، مسعود میری
انسان باید از قانون ابدی رنج بگذرد
به گزارش کادو دونی انسان باید از این قانون ابدی رنج بگذرد، بایست تراژدی را چون صحنه ای کمیک به تماشا بنشیند و بگذرد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه - مسعود میری*: قبل از آنکه نوروز خوان بگستراند، دی و اسفند در خانه بود و سرما هم بی مهر نبود. اما ستایش زیبایی و شادمانی در رخ جشن ها، زلف خیال هم میهنان مرا به زیور روزگار گره می زند و از این روست که در هر ماه، تلاقی روزها و نام ها به جشن و فرخ روزی می گذرد، یا جشن های گاهنبار و مانند این ها. تمام این جشن ها داستان خودش را دارد.
جهان نه بر مدار و آهنگ گام های ما باشندگان این سیاره تنها در بیکران کهکشان ها، که بر موجبّیت و هستیدن خودش شدن دارد، اما آدمی برای آنکه خود را از این تنهایی هولناک برهاند، داستان های بسیاری نقل کرده است. داستان های ابداع چرخه ها، ملاقات ایام در وقت خوشِ هر چرخه ابداع، ساختن تاریخی برای مفهوم ها چنانکه گاهنبارها و داستان های آفرینش، قهرمانی ها و شهسواری ها.
این داستان ها تابحال سرگذشتی خوش و ناخوش برای ما پی آیند داشته است. ما داستان هایی ساخته ایم که در طریق نقالی ِ آن داستان ها هستی و مفهوم یافته ایم. چه بسا این داستان ها هر نقل دیگری می داشت، ما به همان اطوارِ نقل، حیات خود را تنظیم می کردیم. البته حالا که این قصه ها جهان کوچک سرگذشت ما را در زنجیر گرفته اند، پارادایم ها را خلق می کنند، سرنوشت اودیپی ای برای ما رقم می زنند، آرکی تایپ های ما را جورچین می کنند، حیات و ممات ما را غرق حکایت ها و روایت ها می سازند، توان اندیشید که ما را پدید می آورند. ما پدید شدگان آن ناپدید اُودیپی، برای این سرگذشت معیّن و محتوم، در سرنوشتی روایی راه می رویم و در این حکایات، بی آنکه آگاه شویم، راه برده می شویم.
این حکایات که در خیال و خاطره ما راه می رود و ما را راه می برد، در همه جا بر صدر مجلس نشسته و امر می کند: در تاریخ، در علم، در روان، در آیین، در همه جا ارباب رفتارهایی است که ما گمان برده ایم خود ارباب خودمانیم. با این همه گاه خود، حکایت آن حکایات را بر می آشوبیم و در بطن حکایت ارباب، بنده زنجیر از تن می هلد، نه چون برده ای که ارباب شود، به قول نیچه چون ابر انسان، از بلندای جهان اش قهقهه ای مستی وار می زند و طومارهای قانون رنج را در آب آن رودخانه که دو بار از آن نتوان گذشت، می شوید. این قهقهه مستانه که الیاف جهان تراژیک را در نسوج کلاه کُمُدی می تَنَد، نقاب ضجّه و زوزه را از رخسار بشر بر می دارد تا خنده پُر صدای تابناک بشر طلوع کند.
انسان باید از این قانون ابدی رنج بگذرد، بایست تراژدی را چون صحنه ای کمیک به تماشا بنشیند و بگذرد. این گونه است که جشن ها، نه چنانکه آیین ها تقدیر می کنند، بل آنسان که طبع شاد بشر می آفَرَد، تمام جهان بشر می شود. جشن ها و شادمانگی های دمادم، نه در مقابل مفهوم رنج، بل همانگونه که طبیعت اوست و آن همانا قهقاه شادمانه شدن اوست، آن سرنوشت مجعول اُدیپی را پس می زند.
اینک که از شادی های زمستان به خوش طبعی های بهار جا عوض می نماییم، برای انسان ایرانی که در اقلیمی خشک عمر می گذراند، بوی باغ و بوستان به دماغ می رسد و رایحه ریاحین مشام را مرتع جان می سازد. باغ در زبان فرهنگ ما لحظه میقات خیالِ ابدیت بهار با حقیقت ساعت وقت است. این ساعت سعد وقت، در چشم ایرانی ابداع بهار در موسم غیر فصل است، چونکه فصل در سرزمین های ما به عمر کوتاه بهار نظر دارد. بهشت، داستان این باغ ابدی است و در نوروز، گاهِ این نوروزگاه، بانگ بی زمانی می زند در پردیس.
بیایید نوروز را بار دیگر ابداع نماییم. ما با رنجوری جان و خیال و قصه هامان، چونان بردگان، زنجیر غلامان را چون صنعت زیبایی بر خود دائمی می نماییم و از هوای رهایی مشام مان پُر نخواهد شد. شادی، رستگاری است، رستگاری انسانی که دروغ رنج و گناه ذاتی را نمی خواهد و به جهان آزادی و شعفناکی آری می گوید.
به کردار خوب آزادگان کتاب شادی را بگشایید و عید نوروز را در چراغدان دل تان با زیت زندگی روشنی ببخشایید. زنده بمانید.
*شاعر، نویسنده، پژوهشگر و منتقد حوزه فرهنگ. صاحب کتاب هایی چون «جادوی قصه ها در هزار و یکشب»، «این هزار و یک شب لعنتی: در باب اینکه چرا؟ و چگونه؟ هزار و یک شب را بخوانیم» و...
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب