گزارش مهر از یك اثر ملی
دلایلی كه ثبت باغ سیب كاخ مروارید را واجب كرد
كادو دونی: تاكیدمقام معظم رهبری به جلوگیری از تغییر كاربری باغات، مصوبه شورای عالی معماری درباره حفظ آنها، توجه به وجهه باغ شهر بودن شهر كرج بعضی از دلایلی است كه ثبت ملی باغ سیب مهرشهر را واجب می كند.
به گزارش كادو دونی به نقل از مهر، باغ سیب مهرشهر كرج كه در جهت ساخت باغ ایرانی در نزدیكی كاخ مروارید بوجود آمده بود، توسط سازمان میراث فرهنگی بعنوان میراث طبیعی شناخته شده و در نهایت به ثبت رسید. اما بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی نسبت به این مورد اعتراض كرده است. پیرو این اعتراض اداره كل میراث فرهنگی استان البرز هم دفاعیه خویش را درباره ثبت ملی این باغ به دادگاه عمومی و حقوقی كرج ارسال كرده است تا بتواند این اثر را در لیست ملی نگه دارد. چون كه این باغ بنا به دلایل متعددی باید بعنوان یك اثر ملی برای همه مردم ایران حفظ شود. یكی از دلایلی كه بنیاد آورده و نسبت به ثبت ملی این باغ اعتراض كرده این بوده كه بدون اجازه مالك مبادرت به ثبت ملی باغ سیب كرده اند. این نكته از آنجا قابل بررسی است كه مطابق ماده ۳ قانون آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ فقط ثبت مالی كه مالك خصوصی داشته باشد باید پیش از درج در لیست ملی به مالك اخطار شود و این ثبت قطعی نمی گردد مگر بعد از آنكه به مالك اخطار و به اعتراض او اگر داشته باشد، رسیدگی شده باشد. در حالیكه بنیاد مستضعفان مالك خصوصی تلقی نمی گردد. بلكه در قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی مصوب ۱۳۷۳ صراحتا بنیاد مستضعفان بعنوان یك نهاد عمومی غیردولتی به حساب می آید و یك شخصیت حقوقی خصوصی تلقی نمی گردد ازاین رو اعلام به مالك ضرورتی پیدا نمی كند و از این حیث هم خللی به اقدام سازمان نسبت به ثبت این اثر در لیست آثار طبیعی كشور وارد نیست. باغ سیب به این دلیل در لیست میراث طبیعی به ثبت رسید چون یكی از مصادیق آثار شاخص طبیعی؛ «محوطه های حاصل از تعامل فیزیكی و فرهنگی انسان و طبیعت» است و باغ سیب مهرشهر كرج این مشخصه را دارد همینطور در مقیاس محلی خود منحصر به فرد و دارای ماهیت طبیعی است. باغ سیب مهرشهر كرج یكی از ارزشمندترین باغ های شهری است كه از لحاظ طبیعی منحصر به فرد است و در كل كشور، یك چنین باغی به چنین مساحتی (۳۶۰ هكتار) در داخل محدوده كلان شهری وجود ندارد. به علت قدمت هم (تقریبا ۵۰ سال) بعنوان ذخیره گاه ژنتیك برای گونه سیب بسیار مهم می باشد همینطور بعنوان میراث كشاورزی هم می تواند مطرح شود، حدودا تمامی باغات به علت تغییر كاربری از بین رفته اند و ما در سطح كشور كمتر جایی را مشاهده می نماییم كه با بیشتر از نیم قرن شاهد یك مدیریت واحد برای گونه درختی سیب باشیم و برای نیم قرن، چند گونه اصلاح شده سیب در آن نگهداری شده باشد. تاثیر باغ سیب روی شهر كرج شهر كرج از گذشته بعنوان یك باغ شهر مورد توجه مردم و حكمرانان بوده است و در واقع یكی از اجرا اصلی هویت شهر كرج، باغ شهر بودن آن است، باغ های بسیار پرارزش همچون باغ سلیمانیه (مربوط به دوره صفوی) باغ چمران (مربوط به دوره قاجار)، باغ جهانشهر (مربوط به پهلوی اول) باغ سیب مهر شهر كرج (مربوط به پهلوی دوم) كه همگی آنها در لیست آثار ملی ایران ثبت شده اند همگی اجزای هویت تاریخی شهر كرج هستند. این باغ تأثیر زیادی روی اقلیم شهری و یا كلیماتولوژی شهری دارد و تثبیت این محوطه باغی بعنوان یك جاذبه در شهر كرج به حساب می آید كه به لحاظ تغییرات اكولوژیك و اقلیم شهری حفظ این باغ بسیار موثر است. این اثر تنها باغ شهری است كه بعنوان نبض تپنده شهر است و تغییرات زیادی به لحاظ اكولوژیك می تواند در شهر تولید كند و به لحاظ landscape شهری هم فوق العاده پرارزش است.
یكی دیگر از دلایل اثبات رابطه فرهنگی میان مردم و این اثر، احساس نیازی است كه مردم این كلانشهر به وجود این باغ با مساحت ۳۶۰ هكتار در دل شهر كرج، به علت نیازمندی شهر به یك اكوسیستم طبیعی به یاد مانده از دوران گذشته برای تولید تنفس در كلانشهر كرج بوده است. واكنش منفی و گسترده مردم كرج با درج اخبار نگران كننده قطع درختان باغ سیب در اسفند ۹۲، نمایان كننده این ارتباط فرهنگی میان كرج با این اثر ثبت شده در لیست آثار ملی بوده و در مقابل واكنش بسیار مثبت مردم كرج به خبر ثبت باغ سیب مهر شهر كرج در اسفند ۹۵ و برگزاری جشن یكشنبه سبز یك نمونه دیگر از ظهور و بروز این تعامل مردمی با این اثر، مبین رابطه و تمایل فرهنگی مردم با این اثر ثبت شده است. به علت قدمت و وسعت فضای سبز، باغ سیب مهر شهر كرج با دارا بودن درختان كهنسال برای لانه سازی پرندگان مورد استفاده است. از این حیث دارای اهمیت فراوان برای حفظ تنوع زیستی است، باغ سیب زیستگاه دائمی پرندگان شكاری چون دلیجه و همینطور گونه های پرارزش دیگری چون كبوتر جنگلی، چرخ ریسك بزرگ، توكای سیاه، داركوب سوری، طوطی طوق صورتی، قمری خانگی، سار، مرغ مینا، كلاغ ابلق، بیل خرما و گنجشك خانگی است. علاوه بر پرندگان ذكر شده كه به صورت دائم در این باغ بعنوان زیستگاه استفاده می نمایند این باغ زیستگاه پرندگان مهاجری مانند پیغوی كوچك، پری شاهرخ و بلبل در فصل بهار و تابستان و قرقی، سهره جنگلی و بلبل در پائیز و زمستان است. ارتباط كاخ شمس و باغ سیب مجموعه تاریخی و فرهنگی كاخ مروارید مهرشهر كرج در سال ۱۳۸۱ به شماره ۷۰۶۷ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است كه ۲۷ هكتار از آن بیشتر از این بنا به دستور مستقیم دادستان مركز استان البرز و مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی در اختیار اداره كل میراث فرهنگی البرز قرار گرفت و یكی از آثار شاخص فرهنگی كشور به حساب می آید. در واقع باغ سیب در ارتباط مستقیم با كاخ شمس یا همان كاخ مروارید بعنوان یكی از آثار فاخر ثبت شده در لیست ملی است و هر دو در یك زمان و با دستور شمس پهلوی بوجود آمده اند و در واقع باغ سیب مهر شهر درست در امتداد ضلع شمالی كاخ مروارید مهرشهر كرج است و همواره پیوستگی با مجموعه كاخ مروارید داشته و از محل فروش میوه های باغ سیب بخشی از هزینه های كاخ مروارید تأمین می شده است.
بنابه همین دلایل ثبت باغ سیب در لیست آثار طبیعی كشور در چارچوب ضوابط و مقررات و در جهت منافع ملی انجام شده است اما هدف و انگیزه بنیاد مستضعفان از درخواست ابطال حكم ثبت باغ سیب چیست؟ حجت الاسلام فخرالدین صابری اداره كل میراث فرهنگی استان البرز در گفتگویی كه با خبرنگار مهر داشته است بر این نكته تصریح كرد كه« اصلا قرار نیست مالكیت این باغ به میراث فرهنگی برسد. ما تنها می خواهیم این باغ حفظ شود. اما نمی دانیم چرا بنیاد با ثبت ملی آن مخالف است مگر اینكه منافعی در خطر باشد والا منفعت میراث فرهنگی در این قضیه تنها حفظ میراث طبیعی كشور است آیا بنیاد مستضعفان نمی خواهد این میراث را برای مردم نگه دارد؟ آیا هدف بنیاد از درخواست ابطال حكم ثبت باغ سیب؛ تغییر كاربری است؟» از جانب دیگر جلوگیری از تغییر كاربری باغات (به ویژه نهادهای دولتی و عمومی) همواره دغدغه و مورد توجه ویژه مقام معظم رهبری بوده است. نمونه فرمایشات ایشان در آستانه نوروز سال ۹۴، الهام بخش مدیران و مسئولان قوای سه گانه برای حفاظت بیشتر از فضای سبز بعنوان ریه تنفسی شهرها شده است كه صراحتاً مسئولان دولتی را از بین بردن این ذخایر ملی به بهانه های مقدس همچون ساخت بیمارستان و یا حوزه علمیه و یا هتل، نهی فرمودند. همینطور حفاظت از باغ سیب مهر شهر از مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی بوده است. شورای عالی معماری و شهرسازی در مصوبه شماره ۳۰۰.۷۲۴۱۵ تاریخ ۹۲.۱۲.۲۶ صراحتا از لزوم حفاظت از اراضی موسوم به باغ سیب و مجموعه كاخ مروارید بعنوان مواریث طبیعی تاریخی و فرهنگی نام برده است و مقررات ویژه ای را برای حفظ این باغات پرارزش مقرر كرده است. اینها تنها بخش از دلایلی است كه ثابت می كند حفظ باغ سیب برای همه مردم ایران واجب است و باید در لیست میراث طبیعی ایران هم باقی بماند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب