یلدا اشتباه است؟
کادو دونی: «یلدا» یا «چله» واژه هایی که ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و در طول تاریخ با اسطوره ها و باورهای کهن گره خورده است؛ اما آیا استفاده از هر دو عنوان برای بلندترین شب سال درست است؟
بحث درباره ی «یلدا» و «چله» به جنبه های زبانی، تاریخی و فرهنگی این دو واژه برمی گردد. هر دو اصطلاح به بلندترین شب سال و جشن های مربوط به آن اشاره دارد، اما از نظر ریشه شناسی و کاربرد، تفاوت هایی میان آنها وجود دارد.
شبان میرشکرایی، پژوهشگر میراث فرهنگی و مسئول پرونده جهانی «یلدا/ چله» درباره ی این که «یلدا» درست است یا «چله» به ایسنا اظهار داشت: «یلدا» واژه ای است که از نظر ریشه و تاریخچه، معنای شروع زندگی و تولد دارد. زبان، یک موجود زنده است و در طول هزاره ها در تعاملات فرهنگی ملت ها و مردم تغییر می کند. فارسی که امروز صحبت می نماییم، با فارسی باستان یا میانه متفاوت می باشد و این تفاوت ناشی از همین زنده بودن زبان است. زنده بودن به مفهوم تغییر است؛ اگر چیزی تغییر نکند، زنده نیست. برای ثبت یک اثر در لیست آثار ناملموس در مقیاس ملی یا جهانی، اولین نکته ای که باید اثبات شود، زنده بودن آنست.
او اظهار داشت: میان زنده بودن زبان و تأثیر تعاملات فرهنگی با ورود عمدی و لطمه زننده برخی کلمات خارجی تفاوت وجود دارد. بعنوان مثال، کلماتی مانند «یلدا» که ریشه هایی در دیگر زبان ها دارند، امروز قسمتی از زبان فارسی شده اند و امروز به عنوان واژه ای فارسی استفاده می شوند. این کلمات، برخلاف برخی ورودهای هدفمند و لطمه زننده، به غنای زبان کمک کرده اند. کلمه یلدا از نظر معنایی با تولد و جشن شروع فزونی روشنایی ارتباط دارد.
این پژوهشگر اضافه کرد: این واژه، در گذشته با اسطوره «مهر» مرتبط بوده و در حقیقت به مفهوم جشن تولد مهر است. مهر، ایزدی غیر مادی و کاملا متفاوت از خورشید است. بااینکه به ظاهر این جشن در طولانی ترین شب سال برگزار می گردد اما سبب ساز آن، درک صحیح مردمان این سرزمین از شروع فرونی روشنایی در بیشینهٔ ظلمت و سرما است و نماد امید به فردایی روشن در غایت تاریکی است.
مسئول پرونده جهانی «یلدا/ چله» همین طور درباره ی مفهوم «چله» توضیح داد: از نظر واژگانی، «چله» به مفهوم یک ربع دایره است. در کمان، وقتی تیر را می کشید، حالت ربع دایره ایجاد می شود. در سال نیز هر فصل یک ربع دایره از دایره کامل سال است. جشن یلدا در شروع چله‌ی بزرگ برگزار می شود، این چله مربوط به چهل روز ابتدایی زمستان است. این چنین است که نیمه فصول دیگر هم آیین هایی مانند ۴۵ بهار یا نیمه تابستان انجام می شود.
میرشکرایی با اعلان اینکه از نظر من یلدا یا چله تفاوتی ندارند و هر، دو واژه های درستی برای این آیین هستند، اظهار داشت: یلدا یک جشن با ریشه های عمیق فرهنگی و باورهای کهن است.
او بر این مفهوم «یلدا» یا «چله» فارغ از اسامی مختلف آن در میام اقوام برگزارکننده، اصرار کرد و اظهار داشت: این آیین نمادی از امید به روشنایی است، جشنی که نشان دهنده غلبه نور بر تاریکی است. این معنا به قدری عمیق است که با فرهنگ و باورهای ما پیوند خورده و همچنان به عنوان نماد زنده ای از هویت ما باقی مانده است.
«شب یلدا/چله» به عنوان نوزدهمین میراث ناملموس ایران مشترک با افغانستان آذرماه سال ۱۴۰۱ در یونسکو ثبت جهانی شد. درباره ی عنوان «یلدا» اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد و برخی آنرا ناصحیح می دانند.
منبع: kadodooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب