نگاهی به کتاب صنایع دستی استان اصفهان، به روایت اسناد
به گزارش کادو دونی، اصفهان «صنایع دستی استان اصفهان، به روایت اسناد»، کتابی است که اخیرا راهی بازار کتاب شده و در آن علاوه بر پرداختن به صنایع دستی استان اصفهان از دوران قاجار تا پهلوی دوم، بر اسناد موضوعات مطرح شده در کتاب هم تاکید شده است.
سمیه بختیاری، پژوهشگر تاریخ و مولف این کتاب، در گفتگو با ایسنا و با اعلان اینکه کتاب «صنایع دستی استان اصفهان، به روایت اسناد» در مورد اسناد منحصربه فرد صنایع دستی است که اخیرا توسط انتشارات اصفهان شناسی و خانه ملل و بنیاد میراث ناملموس چاپ شده است، اظهار داشت: مرحوم فریدون الهیاری، مدیرکل سابق میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان در یک همایش، ایده نگارش دانشنامه صنایع دستی کشور بخصوص دانشنامه صنایع دستی استان اصفهان را مطرح نمودند و از آنجائیکه من مشتاق کار با استاد بودم، لیستی از اسناد صنایع دستی سازمان اسناد و کتابخانه ملی را به همراه طرح پیشنهادی به ایشان عرضه دادم که با آن طرح موافقت کردند. من از سال ۹۵ این اسناد را از آرشیوهای مختلف داخلی جمع آوری کردم.
پژوهشگر تاریخ مطرح کرد: با توجه به این که رساله دکتری من در مورد صنعت گردشگری بود، من در آن زمان درحال جمع آوری اسناد صنایع دستی و گردشگری بودم. فروردین ماه سال ۹۷ گزارش پروژه را در چارچوب دو جلد (جلد اول اسناد صنایع دستی استان اصفهان از دوره قاجار و پهلوی اول و جلد دوم اسناد صنایع دستی پهلوی دوم) به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان تحویل دادم و اسناد در آن دو کتاب به ترتیب تاریخی و با یک نمایه کلی تنظیم شده بود. اسفندماه ۱۳۹۹ متوجه شدم اقدامی برای چاپ کتاب صورت نگرفته است و در جلسه ای که با مرحوم الهیاری داشتم، ایشان پیشنهاد کردند که مقدمه ای تحقیقی در مورد وضعیت صنایع دستی استان اصفهان در دوره پهلوی بنویسم.
وی اشاره کرد: اواسط خردادماه ۱۴۰۰ بعد از فوت فریدون الهیاری، به پیشنهاد یکی از اساتید کتاب را در سامانه انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی بارگذاری کردم، چونکه در آن زمان به سبب شیوع بیماری کرونا، امکان رجوع حضوری به آن سازمان وجود نداشت. کتاب بعد از داوری، اصلاحاتی خورد که مهم ترین آن، تغییر اسناد از چیدمان تاریخی به چیدمان موضوعی بود. به سبب این که فایل نهایی کتاب دارای نمایه بود، مجبور به بازخوانی مجدد اسناد شدم و هر سند را متناسب با موضوع، به ترتیب تاریخی در فایل قراردادم و بار دیگر کتاب را برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارسال کردم و گواهی پذیرش و چاپ را از هم از این سازمان دریافت کردم.
بختیاری توضیح داد: کتاب ویراستاری شده بود و در مرحله صفحه آرایی بود. قرار براین بود که سازمان اسناد و کتابخانه ملی، کتاب را برای نمایشگاه کتاب سال ۱۴۰۲ چاپ کند که این اتفاق نیفتاد و با عوض شدن دولت، تیم انتشارات سازمان تصمیم گرفت کتاب هایی را که در دولت قبل تأییدشده است، بار دیگر داوری کند و کم کم از این صحبت شد که چرا پژوهشکده میراث فرهنگی، اسناد صنایع دستی را چاپ نکرده است، چرا پژوهشگر اسناد را شرح و توضیح نداده و اصلاً چرا باید اسناد دوره پهلوی را چاپ کرد؟ در آبان ماه ۱۴۰۲ مدیر انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی بعد از دو سال و نیم با چاپ کتاب موافقت نکرد و کتاب به من بازگردانده شد و من نتوانستم از حق خودم در مقابل یک سازمان عریض و طویل دفاع کنم.
وی ضمن اشاره به این که کتاب «صنایع دستی استان اصفهان، به روایت اسناد» هفتمین عنوان کتاب تألیف شده توسط او است و علاوه بر آن ۴۴ مقاله علمی پژوهشی داخلی و خارجی هم تألیف کرده، افزود: من درنهایت کتاب را صفحه آرایی کردم و یک نسخه از آنرا برای داوری به انتشارات اصفهان شناسی، خانه ملل و بنیاد میراث ناملموس فرستادم که خوشبختانه مدیر محترم اصفهان شناسی و شورای پژوهش آن، برای اسناد تاریخی و پژوهش، ارزش و اعتبار بسیاری قائل هستند و محمد عیدی، مدیر انتشارات هم بر مراحل مختلف چاپ کتاب نظارت داشت. طرح های زیادی برای جلد کتاب پیشنهادشده بود، اما ایشان طرح مهدی تمیزی را انتخاب کردند که بسیار هنرمندانه است. حسن انتشارات اصفهان شناسی، خانه ملل و بنیاد میراث ناملموس اینست که مانند سازمان اسناد و کتابخانه ملی، کتاب ها را بلوکه نمی کند و محققان و مخاطبان به سادگی می توانند کتاب را تهیه کنند.
این پژوهشگرتاریخ ضمن اشاره به این که در انتها هر فصل ابتدا توضیح آن مبحث و سپس اسناد آن آمده است و تفاوت این کتاب با دیگر کتاب های اسنادی اینست که برای هر مبحث که شامل یک تا بیست عنوان سند است، توضیح داده شده که در این پرونده، مبحث چند سند وجود دارد، در مورد چه موضوعی و از چه سالی تا چه سالی است و هرکدام از برگه های اسنادی هم دارای عنوان هستند، افزود: به جز ۶ صفحه اول که مشخصات سرشناسه کتاب است، شخصاً به صورت کامل، صفحه آرایی این کتاب را انجام دادم، نمایه های تخصصی آنرا ساختم، لیست مطالب و لیست ترتیبی این اسناد را کارکردم و قسمت پژوهشی آنرا هم بر مبنای اسناد و گزارش های دولتی نوشتم.
مؤلف کتاب «صنایع دستی استان اصفهان، به روایت اسناد» در مورد عناوین فصل های این کتاب توضیح داد: این کتاب دارای ۱۰ فصل است؛ فصل اول، درآمدی بر صنایع دستی استان اصفهان شامل تأسیس فروشگاه های صنایع دستی، تأسیس شرکتهای تعاونی، آمار و حقوق هنرمندان صنایع دستی، صنایع دستی شهرستان های استان اصفهان و اسناد آماری صنایع دستی استان اصفهان است. فصل دوم، دستبافت ها شامل نساجی و پوشاک سنتی، گیوه دوزی، پوستین دوزی، سراجی، بافته های داری و غیر داری و سوزن دوزی های سنتی است و در این قسمت به شرکت تعاونی زنان سوزن دوز اصفهان هم اشاره شده است. فصل سوم چاپ های سنتی، قلمکارسازی یا چیت سازی، شرکت تعاونی قلم کارسازان اصفهان و اسناد چاپ های سنتی استان اصفهان است. فصل چهارم صنایع دستی فلزی، قلم زنی فرآورده های مسی و برنجی، نقره سازی، ملیله سازی، چلنگری در نجف آباد است که شرکتهای تعاونی هرکدام از آنها بعلاوه اسناد صنایع دستی فلزی اصفهان هم توضیح داده شده است.
بختیاری اضافه کرد: فصل پنجم صنایع دستی مستظرفه شامل میناسازی، مینیاتورسازی، هنر صدف، پاپیه ماشه و اسناد صنایع دستی مستظرفه اصفهان است. فصل ششم کاشی سنتی، سفال و سرامیک که شامل کاشی سنتی و سفالگری شهرضا است که بر مبنای اسناد و گزارش های دولتی نوشته شده است. فصل هفتم صنایع دستی چوبی، خاتم سازی در گلپایگان، شرکت تعاونی خاتم سازان، منبت کاری چوب در گلپایگان، شرکت تعاونی خاتم سازان، منبت کاری چوب در گلپایگان، شرکت تعاونی منبت کاران گلپایگان، خراطی و اسناد صنایع چوبی اصفهان است. فصل هشتم نمایشگاه های داخلی و خارجی صنایع دستی است که به برگزاری نمایشگاه ها در داخل و خارج از کشور، شرکت در نمایشگاه های خارجی و اسناد نمایشگاه های صنایع دستی در داخل و خارج از کشور پرداخته است.
وی افزود: فصل نهم آموزش صنایع دستی در سطح منطقه ای، ملی و بین المللی و فصل دهم توسعه و ترویج بازاریابی صنایع دستی استان اصفهان است. گفتنی است که اسناد ذکرشده در کتاب، از زوایای مختلف می تواند فیش های تحقیقی گوناگونی را در اختیار محققان در رشته های متعدد و خبرنگاران فعال در حوزه صنایع دستی بگذارد. همینطور بیشتر اسناد این مجموعه از آرشیو اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه است که خوانش لیست دست نویس موضوعات پرونده های سندی ساده نیست و هفته ها طول می کشد.
بختیاری بابیان این که این کتاب دارای پنج نمایه تخصصی شامل نمایه اشخاص، لیست صنایع دستی و برخی ابزار آن، لیست شرکت ها، نهادها و کارگاه ها و نمایشگاه ها و لیست اقوام و اماکن جغرافیایی است، افزود: این کتاب برای محققان هنر، محققان تاریخ، هنر و صنایع دستی و اشخاصی که در قسمت بازاریابی و تجارت صنایع دستی مشغول بکار هستند، مناسب می باشد و آنها می توانند از مصوبات آن که دولت و مجلس در آن زمان تلاش می کردند صنایع دستی روستایی را حتی در خارج از کشور هم به فروش برسانند، ایده بگیرند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: عنوان کتاب بعدی من که در دست چاپ است، «فراش باشی حضرت والا، فرازوفرود زندگی مصطفی قلی خان فراش باشی ظل السلطان» است که توسط انتشارات بنیاد موقوفات محمود افشار در اواخر اسفند یا اوایل سال جدید، چاپ خواهد شد. مصطفی قلی خان یکی از دولتمردان گمنام دوره قاجار است که در بازه زمانی دوره طلایی حکومت ظل السلطان یعنی از سال ۱۲۹۶ تا ۱۳۰۵ ه. ق، فراش باشی ظل السلطان بوده است. این کتاب هم سه ماه مرحله داوری را در انتشارات بنیاد موقوفات افشار گذراند و سپس پذیرش گرفت. امیدوارم کتاب صنایع دستی استان اصفهان به روایت اسناد، موردتوجه محققان، هنرمندان و دوستداران هنر و صنایع دستی قرار بگیرد.
منبع: كادو دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب