سیدجلال الدین آشتیانی ملاصدرای مشهدی
به گزارش کادو دونی، سید میری آشتیانی، استاد فلسفه و عرفان نظری بود که بعد از پایان تحصیل به مشهد رفت و در حوزه علمیه مشهد و دانشگاه به تدریس و تألیف در زمینه فلسفه و عرفان مشغول شد.
به گزارش کادو دونی به نقل از ایسنا، محمد حسینی باغسنگانی در مجموعه کتاب های پژوهشی «چراغداران فکر و فرهنگ و هنر ایران» در رابطه با سیدجلال الدین آشتیانی در فصل ملاصدری مشهدی، صفحات ۲۱۰ -۲۱۴ نوشته است: «عصر روز پس از مهمانی شهلا خانم امیری فیروزکوهی که شب قبل از آن در خانه استاد امیری برگزار شد، به فهرستی رسیده بودیم از نامهای بزرگ فرهنگ و ادب و هنر که هر کدامشان بگونه ای با امیری فیروزکوهی نسبت فرهنگی داشتند. دو صفحه پر از اسم های بزرگ از ایران که تنی چند از آنها خارج از ایران زندگی می کردند. دکتر سیدحسین نصر، دکتر احمد مهدوی دامغانی و چند تن دیگر. تعدادی ساکن مشهد بودند و مابقی تهران...
شخصیت های مهمی در سه شاخه مهم ادبیات فارسی، موسیقی و فلسفه.
در چند جلسه تقریبا تمامی شخصیت های فرهنگ و هنر ساکن تهران به منزل استاد امیری آمدند روبه روی ما نشستند و از امیر شعر قصه هایشان را گفتند و دستگاه ناگرای بنفش و نقره ای ما تند تند نوار ۱۲۰۰ عوض می کرد و این سخنان ضبط شده بدون اغراق به بیشتر از ۵۰ ساعت رسید. از وقتی دکتر ابراهیمی دینانی از استاد امیری می گوید تا حرف های دکتر موسوی بهبهانی تا سخنان خدمتکاران استاد و بسیار نکات دیگر... پس از آن نوبت به خراسان رسید و باید به مشهد می رفتم خیلی سریع بلیط هواپیما تهیه شد و من فردای آن روز در فرودگاه مهرآباد از پله های ایرباس ایران ایر بالا رفتم و دنبال ردیف G صندلی A... یکی از خانم های خدمه هواپیما که گل زیبایی به شانه اش سنجاق شده بود جلو رفت و صندلی را نشانم داد. کیفم را بلند کردم و چپاندم توی باربند بالای سرم و دیدم خانم مهماندار کیف دیگرم را روی دست گرفته و دستش می لرزد. فوراً کیف را دودستی گرفتم و بلند کردم. مهماندار پرسید چی بود این کیف سنگی بود یا آهنی؟ به همکارش نگاه کرد و با هم خندیدند. گفتم دقیقا... دستگاه ضبط صداست. ما بهش می گیم ناگرا... البته کیف آهنی اسم بهتری است. خندیدند و خوشامد گفتند. در صندلی اول نشستم و مسافران یک به یک نشستند. کمی بعد صدای خش دار مردی بلند و چشم آبی از سمت بال هواپیما نزدیک می شد که آنقدر پر صدا بود که همه برگشته بودند ببینند چه خبر است. انگلیسی و عربی حرف می زد اما تاکیدهایش روی حرف ر که به غین می زد، سبب شد پسر شیطان نوجوانی که صندلی کناری بود گفت ای ول فغانسوی هستند. بعد با خواهر کوچکش ریزریز خندیدند...
مرد بلند چشم آبی که در ردیف جلوتر از من ردیف H صندلی B نشست یک پلاستیک با چند کتاب عربی و فرانسه و یک کتاب فارسی داشت از سیدجلال الدین آشتیانی به نام «شرح بر زاد المسافر» صدرالمتالهین در رابطه با معاد جسمانی، انتشارات امیرکبیر. این چیزها را وقتی فهمیدم که مرد بلندبالای چشم آبی باربندها را که دید پر است غرغر کرد؛ کیف سنگین را روی صندلی اش گذاشت، من بلند شدم که کمک کنم کیف خودم را روی ناگرا گذاشتم و جا برای کیف ایشان باز شد. کیفش را گرفتم و چپاندم توی باربند. مرد لبخند زد آنجا فهمیدم، مرد بلند بالا چندان هم چشم آبی نیست و حسی آشنا به ذهن آمد. تا نشستیم خلبان خوشامدی گفت و مهماندارها حسابی پذیرایی کردند و مرد بلندبالا را خواب گرفت و راحت خوابید و من داشتم به سنگینی ناگرا فکر می کردم که از آن بالا باز هم سنگینی اش احساس می شد.
«شرح بر زاد المسافر» را از خود استاد آشتیانی شنیده بودم که انتشارات امیرکبیر منتشر خواهد نمود. به سفر و به این کتاب فکر می کردم و این گمان در من جان گرفت که این مرد بلند بالا باید ربطی به استاد آشتیانی داشته باشد و این که چقدر شاعرانه است که ما در هواپیما هستیم و مسافریم و کتاب «زاد المسافر» پیش روی ماست و داریم به صدای خروپف مردی فرانسوی گوش می نماییم که راستش حتی نفس کشیدنش هم فرانسوی بود. یک آن به یادم آمد که استاد آشتیانی چندبار در اثنای درس از یکی از شاگردان فرانسوی خودش حرف زده بود و اعتقاد داشت «شیوه صدرایی رویه ای جهانی دارد که کمتر به آن توجه شده است.» این حرف استاد با وجود پربار شخصیت هایی چون هانری کوربن و حتی رنه گنون قابل اثبات بود و حالا استاد آشتیانی سند زنده تری از آنرا در وجود شاگرد فرانسوی اش یافته بود که بسیار هم به این مورد مباهات می کرد. برگشتم و صندلی جلو را از نظر گذراندم که ببینم بیدار شد یا نه، دیدم طوری خوابیده انگار از کم خوابی زیادی رنج می برد. آن موقع ها بسته تغذیه ایران ایر واقعا کامل و مغذی بود. همه مشغول خوردن بودند اما آن مرد بلند بالای نه چندان چشم آبی در خوابی عمیق. من داشتم به کتلت مرغ خوشمزه سس گوجه فرنگی می زدم که آقا از خواب بیدار شد و چنان نفس عمیقی کشید، فکر می کردی نیمی از اکسیژن هواپیما را بلعیده باشد. صدای ترق و تروق آمد و ایشان بسته غذایی اش را باز کرد و آغاز کرد به خوردن و من عین خارجی ندیده ها ایشان را از پشت سر زیر نظر داشتم. یکهو سرش را برگرداند و به من نیم نگاهی کرد. گویا حجم سنگین نگاه های من را حس کرده باشد؛ لب هایش تکانی خورد مثل زمزمه جمله ای و به غذا خوردن ادامه داد. مهماندارها که از جمع کردن بسته های تغذیه خلاص شدند زدم روی شانه این مرد بلند بالا که فوراً برگشت و به فارسی اظهار داشت: «جانم امری داشتید؟» این جمله اش را طوری اظهار داشت که یک آن گفتم ایشان نمی توانند غیرایرانی باشند. خیلی دقیق و بدون لهجه... پرسیدم یک سوال در ذهن من هست. کتابی از استاد آشتیانی دیدم همراه شما. آیا شما با استاد آشتیانی آشنایی نسبتی دارید یا از روی علاقه و برای مطالعه است؟ خندید و به لهجه ای نوآموزانه اروپایی اظهار داشت: «بله من از شاگردان استاد آشتیانی هستم. کریستین یعنی یحیی بنو هستم یحیی علوی. فرانسوی هستم» این مکالمه بین دو تا صندلی نبود گویا تمام هواپیمای ایرباس داشتند حرف های ما را گوش می کردند. کمربند صندلی را باز کردم. مرد شیک پوشی که کراوات اخرایی رنگ خوش ترکیبی هم زده بود و بوی خوشی می داد کنار ایشان نشسته بود خواهش کردم صندلی خودش را با من عوض کند که ایشان هم فورا پذیرفت و من کنار این مرد بلند بالای نه چندان چشم آبی نشستم و متوجه شدم که ایشان همان شاگرد فرانسوی استاد ما آقا سیدجلال الدین آشتیانی است. گفتم:
«دیدم چندبار یک چیزی زمزمه می کردید. ذکر خاصی هست... ببخشید فضولی می کنم»
با تلفظ کاملا نوآموزانه فرانسوی آغاز کرد به خواندن یک شعر
اظهار داشت: «گر دست دهد... هزار جانم در پای.. مبارکت... فشانم... »
بعد یادداشتی از جیبش بیرون آورد به خطی عجیب نوشته بود باز خواند:
«آخر به سرم گذر کن... ای دوست انگار که خاک آستانم»
من در ادامه خوندم:
«هر کس به زمان خویشتن بود من سعدی آخرالزمانم"»
گویا بال در آورده باشد دستش را بلند کرد و اظهار داشت:
«عجب خوب این را خواندید... سعدی عجیب شاعر بزرگی است و واقعاً که زبان فارسی به قول استاد آشتیانی بی نظیر است.»
من خودم را معرفی کردم که سال ها از ارادتمندان استاد آشتیانی هستم و با خانواده استاد لاهوتی و ایشان همواره در رفت و آمد بوده ایم و مقصود از سفر را به ایشان گفتم و برای ایشان جالب بود شخصیت استاد امیری فیروزکوهی و گفت من حتما در آینده از ایشان بیشتر جویا خواهم شد و شاید نیم ساعتی از پرواز تهران-مشهد می گذشت که از ایشان پرسیدم: «خوب من شما را کریستین صدا کنم یا یحیی هم اکنون شما بیشتر به چه نامی بیشتر میل دارید؟» اظهار داشت: دوستان خارجی من در قم و حتی مشهد بیشتر من را به همان کریستین بنو می شناسند اما استاد آشتیانی همیشه من را یحیی خان صدا می زند.»
خنده کردیم و یادم آمد که دسته کیف ایشان برچسب مخصوص فرودگاه خارجی خورده بود. گفتم «سفر بودید یا چطور؟» اظهار داشت که برای یکی دو سمینار دانشگاهی به خارج از ایران سفر کرده است و درحال بازگشت به مشهد است. گفتم که عجیب است که شما از فضای فرهنگی و هنری و پیشرفته کشوری مثل فرانسه، با دانشگاه های بزرگی چون سوربن، ایران و آن هم مشهد را برگزیده باشید و به جای«ژان برتو» و «لویی آراگون» سعدی شیرازی بخوانید. لبخندی زد و با لهجه حرف عجیبی زد: «اصلاً تعجب ندارد. از امرسون فیلسوف امریکایی گرفته تا بسیاری دیگر از شاعران فرانسه و اروپا، گوته و دیگران متاثر بودند از سعدی و حافظ و ادبیات فارسی...» گفتم علاقه شما هم به سعدی جالب است. خندید و اظهار داشت: «استاد آشتیانی گفتند اگر سعدی را خوب نخوانم دیگر به من هیچ درسی نمی دهند» خندیدیم و گفتم به همین لحن گفتند یا جور دیگری.. آشتیانی وار گفتند یا معمولی؟ زد زیر خنده و متوجه منظورم شد اظهار داشت: «نه بابا... آشتیانی وار گفتند... خیلی آشتیانی وار.. هم باید بوستان و گلستان را بخوانم و هم غزل های سعدی را» خنده ما گویی مزاحم مابقی مسافران شده باشد صدایش را پایین آورد و دست من را فشاری داد و با خنده ای اظهار داشت: «اون اوایل که من از فرانسه آمده بودم اول رفته بودم قم بعد رفتم پیش آقای جوادی آملی ایشان گفت برم مشهد پیش استاد آشتیانی من رفتم مشهد، پیش استاد نشسته بودم استاد از من پرسید از من چه می خواهی؟ گفتم ما در فرانسه بیشتر علاقه به عرفان اسلامی داریم... عرفان تشیع برای ما جذاب تر است. من هم می خواهم عرفان بخوانم پیش شما.» بعد استاد یک نگاه خنجرداری به من کردند و گفتند: «تو غلط می کنی که می خواهی عرفان بخوانی» هر دو خندیدیم و من بدتر... صدایمان واقعا بلند شده بود که اظهار داشت: استاد گفتند: «این آقاااااااا راه رفتن یاد نداره می خواد عرفان بخوانه» تصور این نوع حرف زدن استاد آشتیانی را وقتی میتوان درک کرد که بدانیم استاد آشتیانی زبان رک و صریحی در تدریس داشت و بی پرده وارد بحث می شد و زمین و زمان را در تدریس به خدمت می گرفت که واقعا شیوه ملیح و موثری بود.
قسمتهایی از مستند «چراغداران در رابطه با زندگی و آثار استاد سیدجلال الدین آشتیانی را با گویندگی بهروز رضوی می شنونید:
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب