معرفی و مرور كتاب؛
درةالمعانی و تفسیر ادبی کلام الله مجید
کادو دونی: درة المعانی فی تفسیر سوره الاخلاص و السبع المثانی علامه بهابادی یزدی در اصل یک تفسیر ادبی از کلام الله مجید است، اما به مباحث اجتهادی و عقلی هم توجه دارد.
خبرگزاری مهر – گروه فرهنگ و ادب: قرآن به مثابه سنگ زیرین بنای تفکر مسلمانان و با اهمیت ترین سرچشمه اندیشه ها و آموزه های اسلامی، همیشه مورد توجه مسلمانان و اندیشمندان تمدن اسلامی بوده و به جهت اهتمام و مساعی بلیغ آنان در فهم معانی قرآن، بیش از هزاران تفسیر با رویکرد های مختلف و در مجلّدات بسیار بر توحیدنامه الهی نوشته شده است.
کثرت تفاسیر و انبوهی آن حکایت از عنایت فزون تر از حد مسلمانان به این کتیبه ماندگار و جاودانه دارد، صحیف های که سطرهای آن خط مشی حرکت آحاد بشر به سمت ما است و نیز فراوانی تفاسیر، همین طور سهم بزرگی در پویای و بالندگی و تکامل دانش مسلمین، داشته است.
پیشگامی شیعه در تفسیر قرآن علم تفسیر قرآن از علوم مبارک و بسیار پر کاربرد نزد مسلمانان بوده و هست. این دانش [تفسیر] از آغازین روزهای شکل گیری تا کنون تطورات زیادی به خود دیده است. برای نمونه در سده های نخستین نزول وحی، تفسیر به گونه ای بسیط و در محدوده تبیین الفاظ و مستند به مؤثورات و اخبار شروع و در ادامه، بتدریج از گستردگی و تطورات و دگرگونی های عمیق برخوردار شد و به کمال رسید و به عنوان یک جریان و دانش خاص در زمینه اندیشه و معارف اسلامی پای گرفت.
علم تفسیر بر عکس اتهامی که توسط وهابیت در دوران معاصر به شیعه زده شده در بین شیعیان مهجور و متروک نیست و خدمت راستین به کلام الهی توسط شیعیان انجام شده است. تألیفات قرآنی غیرشیعیان عمدتا ناظر به مباحث مقدماتی چون ادبیات، نحو، بلاغت، تجوید، علم قرائات، تاریخ نزول و... بوده و در حوزه نگرش روایی نیز حجم فراوان احادیث ساختگی و اسرائیلیات مایه تهی شدن ظاهر قرآن از ارزش تمسک و نگرش حاد تأویل گرایی که در بعضی تفاسیر اهل سنت مثل تفسیر بیضاوی وجود دارد پایه دو رشدن قرآن از هدایت گری گشته است، اما شیعیان با آنکه نسبت به علوم مقدماتی قرآن مانند علم قرائت، تجوید، نقطه گذاری و علامت گذاری، تدوین، فضل قرآن، معانی قرآن، غریب القرآن، مجازات قرآنی، امثال قرآن، احکام قرآن و... دارای سابقه ای کهن، بلکه از بنیانگذاران این علوم و فنون بوده اند و صیانت راستین مراد و مقصود خداوند در کلامش توسط این گروه انجام گرفته و از این جهت دیدگاه های تفسیری شیعیان کم اختلاف تر، منطقی تر و معقول تر بوده است.
فعالیت های تفسیری علامه ملاعبدالله بهابادی
علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی یکی از اندیشمندان اوائل قرن دهم است که تولیت آستان مقدسه امیرالمومنین علی (ع) را برعهده داشت. او استاد بزرگانی همچون شیخ بهایی، شیخ حسن بن زین الدین و سید محمد ملقب به شمس الدین بوده است که علاوه بر حوزه های مختلف علوم در زمینه دانش تفسیر هم دارای سه اثر بهادار است:
1-التجاره الرابحه فی تفسیر السوره و الفاتحه: این کتاب معروف ترین، مفصل ترین اثر علامه ملاعبدالله بهابادی، در علم تفسیر (پیرامون تفسیر سوره حمد و توحید) است. مرحوم ملاعبدالله یزدی، در ابتدای کتاب شرح الفیه خویش از این اثر یاد کرده است.
2-حاشیه بر تفسیر انوارالتنزیل: انوارالتنزیل مشهور به تفسیر بیضاوی یکی از تفاسیری است که به سبب برداشت های ناصواب مؤلف بیشترین نقدها بر آن وارد شده است. همچون تفاسیری که در نقد این اثر نگاشته شده است، حاشیه بر تفسیر انوارالتنزیل اثر علامه ملاعبدالله است. نسخه ای از این حاشیه تا زمان معاصر باقی مانده است.
3- درة المعانی فی تفسیر سوره الاخلاص و السبع المثانی: این تفسیر، تلخیصی از اثر مبسوط و مفصل مولف با نام التجارة الرابحة فی تفسیر السورة و الفاتحة است که توسط خود مؤلف و به درخواست فردی به نام السید السند، «عبدالمطّلب» نگاشته شده است. بنا بر ادعای نویسنده مقاله «فعالیت های تفسیری ملاعبدالله» ظاهر عبارت وی نشان میدهد که شخص مزبور دارای منصب حکومتی و والی گری بوده است و احتمال دارد از میان شاهزادگان صفوی کسی به نام سید عبدالمطلب بوده باشد که ملاعبدالله بهابادی- اثر خویش را برای وی نگاشته است.
اگر چه احتمال قویتری می توان داد و آن این که این شخصیت سید عبدالمطلب مشعشعی از حکام خوزستان باشد که سفری به حج و عتبات رفته و در عتبات عراق یعنی در سال 972 ه. ق که در نجف بوده و با ملاعبدالله بهابادی که خزانه دار حرم و به یک تعبیر حاکم شهر مقدس نجف بوده نشست و برخاستی داشته و از علامه ملاعبدالله یزدی که دانشمندی برجسته است درخواست نگارش تفسیری بر سوره حمد و توحید (اخلاص) نموده است.
این تفسیر در ردیف تفاسیر ادبی قرآن قرار دارد. البته در لابه لای مطالب مطرح شده مباحث اجتهادی عقلی نیز مطرح گردیده است، اما وجه غالب مباحث آن پیرامون مباحث ادبی - بلاغی قرآن است. با کمترین تأمل در این اثر قرآنی، انسان پی به تبحر و مهارت اجتهادی ملاعبدالله بهابادی یزدی، در علوم ادبی شامل صرف، نحو، قرائت و بلاغت خواهد برد. در حقیقت وی در کنار فقاهت و حکمت، ادیبی متبحر و صاحب نظر نیز بود. در این اثر فاخر رویکرد علامه ملاعبدالله، در سوره حمد، رویکرد غالبی حاکم بر سوره حمد، نگاهی ادبی، بلاغی و رویکرد حاکم بر نگاهی متفاوت با سوره اخلاص است.
سوره توحید روایی – کلامی است. به ویژه بحث هایی که ذیل مبحث مدلول السوره، حقیقت توحید و خاتمه مورد توجه بوده است. این کتاب به سال ۱۳۹۵ به همت ابراهیم حسن پور با شمارگان هزار نسخه، ۱۵۰ صفحه و بهای ۱۲ هزار تومان توسط انتشارات علامه ملاعبدالله بهابادی یزدی در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
تاکنون مجموعه آثار زیر توسط دبیرخانه کنگره بین المللی ملاعبدالله بهابادی یزدی آماده و انتشار یافته است: کتاب فلسفی «التشکیک»، «لحاشیة علی حاشیة شرح التجرید»، کتاب فقهی «ارشاد الاذهان» در دو جلد، کتاب ترجمه و شرح «دره المعانی»، «شناخت نامه»، کتاب سیره علمی – عملی علامه ملاعبداله بهابادی یزدی، مجموعه مقالات در سه مجلد و مجموعه مصاحبه ها.
منبع: كادو دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب