ترکیب بند محتشم محک و استاندارد مرثیه سرایی منظوم است
به گزارش کادو دونی، یک استاد دانشگاه می گوید: شعر محتشم تبدیل به شکلی محک یا استاندارد مرثیه سرایی منظوم شده است؛ ازاین رو شاعران زیادی از او تبعیت کردند.
به گزارش کادو دونی به نقل از ایسنا، مراسم بزرگداشت «محتشم کاشانی» مرثیه سرای نامدارِ حسینی به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور و سخنرانی احمد خاتمی -استاد ادبیات دانشگاه شهید بهشتی-، احمد تمیم داری- استاد ادبیات دانشگاه علامه طباطبائی-، حمیدرضا ارباب سلیمانی- مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی-، عبدالرضا مدرس زاده - استاد ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان-- و میثم نمکی -رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان- انجام شد.
شعر «محتشم» کهنه نمی شود
احمد خاتمی در ابتدای این جلسه اظهار داشت: خوشبختانه از روز عاشورا و از ایام نزدیک به شکل گیری این حادثه عظیم، ما راویان موثقی از اهل بیت(ع) داریم که به شرح این واقعه پرداخته اند. بر این اساس زینب کبری(س) و ام کلثوم (س) درباره ی واقعه عاشورا سروده هایی دارند. از امام سجاد (ع) و دیگران نیز مطالبی درباره ی این واقعه نقل شده است. همین طور چکامه بلندی از فرزدق و یا اشعاری از دعبل خزاعی و شریف رضی و دیگران نیز از واقعه کربلا به دست ما رسیده است که این نشان از توجه دوده (ع) و شاعران و ادیبان پیرو اهل بیت(ع) به نقل این وقایع به زبان منظوم دارد.
وی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: هنگامی که سخن از محتشم کاشانی به میان می آید همه اذهان و افکار به سمت ترکیب بند معروف او معطوف می شود. برای اینکه «محتشم» مدیون همین ترکیب بند است و اگر این شعر نبود، شاید او آنچنان که باید مورد توجه قرار نمی گرفت.
استاد دانشگاه شهید بهشتی اشاره کرد: وضعیت کلی شعر «محتشم» در حد شاعران متوسط دوره صفوی و پس از آنست، اما به سبب عنایت و توجه خاصی که به او شد عزت و حشمتی پیدا کرد که قرن هاست با این شکوه معنوی و شعر آسمانی به شکل آبرومندی در بین ما زندگی می کند. بعید است که روزی ماجرای کربلا باشد و نام محتشم نباشد؛ این ها به هم گره خورده اند و همیشه گره خورده باقی خواهند ماند.
خاتمی تاکید کرد: شعر محتشم تبدیل به صورتی محک یا استاندارد مرثیه سرایی منظوم شده است؛ بدین جهت شاعران زیادی از او تبعیت کردند. محتشم در سال ۹۹۶ قمری وفات کرد اما از آن تاریخ تا امروز نام او کمرنگ نشده و غبار کهنگی نیز بر شعر او ننشسته است. شعر او همچنان جایگاه خودرا دارد برای اینکه این شعر مُهر الهی خورده و فراموش ناشدنی است. درحقیقت «آنی» در شعر محتشم هست که اجازه نمی دهد دیگر شعرها به ساحت او نزدیک شوند. حتی اگرچه شاعرانی چون وحشی بافقی همه ارکان شعری را رعایت می کنند باز هم شعر آنها همانند شعر محتشم نخواهد شد.
محتشم کاشانی؛ هم عصر شعرای سبک هندی
احمد تمیم داری دیگر سخنران این برنامه بود که طی سخنانی به بیان اهمیت دوره صفویه و سبک هندی پرداخت و اظهار داشت: در حقیقت دوره صفویه ۲۵۰ سال حکومت، فرهنگ و تمدن است و بعد از ساسانیان و اشکانیان از طولانی ترین دوره های امپراطوری ایران محسوب می شود. بزرگترین امپراطور این دوره نیز شاه عباس است که قسمتی از حکومت او همزمان با اکبرشاه تیموری معروف به «اکبر کبیر» است.
او افزود: ایران در دوره صفویه به جامعه بین الملل بیشتر شناسانده شد و دانشمندان بزرگی در این عصر مانند میرفندرسکی، ملاصدرا، فیض کاشانی، میرداماد و... ظهور کردند. این ها شخصیت های بزرگی اند که آثار آنها هنوز هم در دانشگاه خارجی خوانده و تحلیل می شود.
استاد دانشگاه علامه طباطبائی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت سبک هندی اشاره نمود وگفت: ملک الشعرای بهار، علامه قزوینی، رضا قلی خان هدایت و... درباره ی سبک هندی (که محتشم کاشانی نیز هم عصر شعرای این سبک است) بد گفته اند؛ البته این ها افراد بزرگی بوده اند. اما این درحالی ست که بطورمثال در دوره ملک الشعرا حتی یک یا دو دیوان منقح از شاعران سبک هندی چاپ نشده بود.
تمیم داری تاکید کرد: سبک هندی ناشناخته مانده است و جا دارد که بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. بگفته عباس زریاب خویی در این دوره، شعر به فلسفه آن هم فلسفه وحدت وجودی نزدیک می شود، البته وحدت وجود صدرایی با آنچه که در هند مطرح می شود کاملاً متفاوت می باشد.
استاد دانشگاه علامه طباطبائی در انتهای سخنان خود با نگاهی انتقادی شعر و جایگاه شاعری محتشم کاشانی را مورد بررسی و تحلیل قرار داد.
دیوان محتشم؛ رنگین کمانی زیبا از اشعار
سپس حمیدرضا ارباب سلیمانی در این مراسم اظهار داشت: باید از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی قدردانی نماییم که از چهره های بزرگی که در لابلای صفحات تاریخ فراموش شده اند غبارروبی می کند. این یک سفارش دینی است که مفاخر و بزرگان و خدمات آنها را فراموش نکنیم. این امر در جای جای قرآن کریم نیز مورد توجه و تاکید قرار گرفته است که نگاهی به گذشته داشته باشیم که چه کسانی در شکل گیری تمدن بشری نقش داشته اند تا همیشه قدردان زحمات و خدمات آنان باشیم.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: آنچه در میان آحاد مردم از محتشم کاشانی مشهور است، ترکیب بند عاشورایی اوست؛ در صورتیکه در دیوان اشعار این شخصیت ادبی، اشعار مختلفی در قالب های مختلف شعری باقی مانده است که این ها رنگین کمان، زیبایی را شکل داده اند. جا دارد که ما به عنوان علاقمندان حوزه فرهنگ و ادب، هر از چند گاهی به این منظومه زیبا سری بزنیم و لحظاتی را با آن انس بگیریم تا از اشعار او بهره مند شویم.
ارباب سلیمانی تصریح کرد: ترکیب بند محتشم کاشانی هرروز تازگی خودرا به نمایش می گذارد. هنوز هم در کتیبه ای داخلی و خارجی که عزاداران حسینی در روزهای عزای امام حسین (ع) با خود حمل می کنند، شعر او نقش بسته است. امروز اگر به شیعیان پاکستان، افغانستان، هند و حتی مسلمانان تاجیکستان هم توجه کنید؛ ترکیب بند عاشورایی محتشم درمیان آنها می درخشد.
محتشم کاشانی؛ استاد نامدار شعر فارسی
در ادامه مراسم، عبدالرضا مدرس زاده نیز بیان کرد: محتشم کاشانی استاد نامدار شعر فارسی در روزگار صفویه است که اگر در سده های پیشین زیست کرده بود، خود، سنایی دیگری بود. اما وی در این انتخاب بیرون از اختیار خود توانست به نام شاعری تأثیرگذار خودرا بنمایاند و نقشی نیک به یادگار بگذارد.
استاد دانشگاه آزاد کاشان اشاره کرد: بااینکه محتشم کاشانی در کارهایی مانند سرودن ماده تاریخ آثاری اعجازمانند از خود بر جای نهاده است و عاشقانه های وی در رساله جلالیه سبکی خاص از عشق و دوستی را به نمایش می گذارد اما همین که می پذیرد ممدوح شعر خویش را حضرات ائمه هدی(ع) قرار دهد و در نهایت برای ایشان (و خصوصاً سالار شهیدان حضرت امام حسین مقابل السلام) مرثیه سرایی کند، بدان مدلول است که اولا محتشم پای اعتقاد خویش ایستاده و مسیری را که شاه صفوی در ارادت ورزی به آل الله(ع) به او و دیگران نشان داده، با تعبد و تعهد پیموده است و دیگر این که، به درستی تشخیص داده که جای مرثیه هایی آیینی در شعر فارسی خالی است.
منبع: kadodooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب