ایران بین دو انقلاب تجدید چاپ شد؛
مساله توسعه ناموزون سیاستی كه ایران را در راه انقلاب قرار داد
آبراهامیان در کتاب ایران بین دو انقلاب تحلیل کرده که مخالفت شاه با توسعه سیاسی سبب شد تا توسعه اقتصادی و اجتماعی بدل به توسعه نامناسب و ناموزون شده و ایران در راه انقلاب قرار گیرد.
به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، نشر نی بیست و نهمین چاپ خود از «ایران بین دو انقلاب» نوشته یرواند آبراهامیان و ترجمه مشترک احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی را با شمارگان ۵۵۰۰ نسخه، ۷۱۲ صفحه و بهای ۸۰ هزار تومان منتشر نمود.
«ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی» یکی از معروفترین پژوهش های یرواند آبراهامیان تاریخ نگار ایرانی و مدرس تاریخ کالج باروک دانشگاه نیویورک است. این کتاب در سال ۱۹۸۲ توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر گردید.
تحلیل سازمان های سیاسی و مبارزاتی
آبراهامیان در «ایران بین دو انقلاب» هم مانند دیگر پژوهش هایش علاقه خودرا به تحلیل سازمان های سیاسی و مبارزاتی می گذارد. مسئله اساسی در این کتاب هم تحلیل تاثیرات و روابط متقابل سازمان های سیاسی و نیروهای اجتماعی ایران از سده نوزدهم میلادی یعنی از انقلاب مشروطه تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ شمسی است.
کتاب سه بخش کلی دارد که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «زمینه تاریخی»، «سیاستِ برخوردهای اجتماعی» و «ایران معاصر». بخش نخست کتاب به سه فصل تقسیم می شود. در فصل نخست او به بررسی ساختار اجتماعی و سیاسی ایران در قرن سیزدهم میلادی پرداخته و گروه های قومی و طبقات اجتماعی را بعنوان نیروهای اجتماعی طبقه بندی کرده و نقش آنها در آگاهی طبقاتی و زمینه چینی برای انقلاب مشروطه بررسی می کند. فصل دوم این بخش هم به انقلاب مشروطه و تاثیر طبقه متوسط سنتی و همین طور روشنفکران بر شکل گیری این انقلاب می پردازد. چگونگی تبدیل اعتراض ها به انقلاب مشروطیت، مبارزه مشروطه خواهان برای نگه داشتن انقلاب و زمینه های جنگ داخلی بعد از انقلاب مشروطه از دیگر مباحث طرح شده در این فصل است.
فصل سوم از بخش نخست کتاب هم به زمینه و زمانه ظهور ناگهانی رضا خان در سیاست ایران بعد از انقلاب مشروطه می پردازد. آبراهامیان درگیری گروه های سیاسی و همین طور وجود اشرار و ناامنی راه ها و خطر تجزیه ایران باتوجه به فعالیت برخی گروه های سیاسی قوم گرا بعد از انقلاب مشروطه را زمینه ساز ظهور رضا خان می داند. تحلیل او از دوران سلطنت رضاخان و همین طور مواجهه دولت او با ساختار جامعه ایران و در نهایت تحلیل او از علل سقوط اولین پادشاه دوره پهلوی و سالهای بحرانی شهریور ۱۳۲۰، جالب توجه است.
تحول جامعه از ساختارهای سنتی به شبه مدرن
بخش دوم کتاب هم شامل پنج فصل است. آبراهامیان در فصل نخست با عنوان «نظام سیاسی مستقر: از سلطنت نظامی تا سلطنت در حال تنازع» به سالهای اولیه حکومت محمدرضا پهلوی و کوشش های او برای اثبات خود به قدرت های برتر و همین طور سرگذشت مجلس در این دوران می پردازد. در فصل دوم هم با عنوان «از سلطنت در حال تنازع تا سلطنت نظامی» به تحلیل سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۳۲ یعنی از دوران اولین نخست وزیری قوام السلطنه در دوره پهلوی دوم تا دوران نخست وزیری مصدق و کودتای ۲۸ مرداد می پردازد.
سه فصل بعدی این بخش هم به چگونگی تشکیل حزب توده در سال ۱۳۲۰ و تحلیل کارهای آن در دوران پهلوی دوم اختصاص دارد. فصل سوم از بخش دوم به چگونگی تشکیل و گسترش این حزب، فعالیت ها، اولین سرکوب در سال ۱۳۲۵ و احیا در دوره سالهای ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ اختصاص دارد. نویسنده در فصل چهارم به پایگاه های طبقاتی حزب توده در بین طبقه متوسط شهری و طبقات کارگر و روستاییان پرداخته و در نهایت در فصل پنجم از بخش دوم هم پایگاه قومی حزب توده در بین مسیحیان، آذری ها و… را بررسی می کند. تحلیل آبراهامیان از طبقه متوسط شهری و نیروهای کارگر که در نظام توسعه دوران پهلوی دوم و تبدیل و تحول ساختاری جامعه ایران از ساختاری سنتی به ساختاری شبه مدرن و صنعتی، بوجود آمدند، درخشان است. او از این تحلیل ها برای مباحث بخش سوم کتاب بهره می برد.
سیاست توسعه ناموزون و زمزمه های انقلاب
بخش سوم و انتهایی کتاب هم شامل سه فصل با این عناوین است: «سیاست توسعه ناموزون»، «مخالفان» و «انقلاب اسلامی». نویسنده در فصل نخست به سیاست ها و برنامه های محمدرضا پهلوی برای تثبیت قدرت خود بعد از کودتای ۲۸ مرداد پرداخته و در ادامه برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی پهلوی را بررسی می کند. نویسنده اثبات می کند که مخالفت شاه با توسعه سیاسی موجب شد تا توسعه اقتصادی و اجتماعی بدل به توسعه نامناسب و ناموزونی شده و ایران را در لبه انقلاب قرار دهد. در فصل دو هم نویسنده به احزاب سیاسی از سال ۳۲ تا ۵۶ و کارهای آنها و همین طور آغاز مخالفت و مبارزات انقلابی روحانیون از سال ۴۲ و ادامه آن تا سال ۵۷ می پردازد.
یکی دیگر از سرفصل های این مبحث بررسی سازمان های چریکی و مبارزاتی است. این سازمان ها که از سال ۴۹ شکل گرفتند بیشتر سازمان هایی با اندیشه های چپ بودند. آبراهامیان در تحلیل این سازمان ها هم درخشان عمل می کند. در فصل انتهایی این بخش هم تظاهرات طبقه متوسط شهری و اعتراضات کارگران و طبقه متوسط که به کمک طبقه روحانیت آمده بودند، بررسی می شود. این تظاهرات ها در نهایت به خروج شاه از کشور در دی ۱۳۵۷ و پیروزی انقلاب در بهمن همان سال ختم می شود.
ریشه های انقلاب سال ۵۷
به طور کل آبراهامیان در بررسی خود به خوبی سالهای بعد از کودتای ۲۸ مرداد تا انقلاب اسلامی، ریشه یابی علل وقوع انقلاب و نیروهای موثر در انقلاب را تجزیه و تحلیل می کند. وی در نهایت به این نتیجه می رسد که علت وقوع انقلاب اسلامی توسعه ناهمگون و ناموزونی بود که رژیم محمدرضا پهلوی خواه ناخواه در دام آن افتاد.
معرفی و تحلیل او از نیروی های موثر در دو انقلاب مهم ایران در قرن بیستم و تاثیر انقلاب نخست بر انقلاب دوم و آموزه هایی که انقلابیون در انقلاب دوم از رخدادهای انقلاب نخست گرفتند، پیش تر توسط هیچ مورخ و مفسری در روایت تاریخ معاصر ایران انجام نشده بود. آبراهامیان در نهایت بحث خودرا با بررسی نقش مهم اسلام و نقش تعیین کننده امام خمینی (ره) در سازمان دهی نیروهای انقلاب برای پیروزی بر نظام دو هزار و ۵۰۰ ساله شاهنشاهی به انتها می برد.
در کل «ایران بین دو انقلاب» یکی از درخشان ترین تحلیل ها از زمینه های شکل گیری انقلاب اسلامی ایران است. نویسنده تحلیل درخشانی از وضعیت ایران بعد از مشروطه بخصوص دوران رضاخانی دارد. او با تاکید بر تحلیل گروه های سیاسی و مبارزاتی، زمینه های اجتماعی و اقتصادی شکل گیری آنها را بررسی نموده است. به زعم آبراهامیان اشکالات و اشتباهات پهلوی در سیاست های توسعه اش موجب شد تا طبقه متوسط شهری به نهضت روحانیون پیوسته و نیروی لازم برای تغییر و سقوط رژیم پهلوی برقرار شود.
منبع: كادو دونی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب