برگزاری مراسم یادبودی برای پژوهشگر و مترجم فقید
ابراهیم اقلیدی با چراغ درون زندگی می کرد
به گزارش کادو دونی، مراسم یادبود پژوهشگر و مترجم فقید ابراهیم اقلیدی روز چهارشنبه ۲۸ شهریور در مسجد امیرالمؤمنین (ع) مرزداران برگزار گردید.
به گزارش کادو دونی به نقل از ایسنا، در این مراسم که با حضور جمع زیادی از نویسندگان، شاعران و اهالی فرهنگ و هنر برگزار شد ابتدا علیرضا بهنام شاعر و مترجم با خیر مقدم به حضار در سخنانی به معرفی ابعاد مختلف زندگی و کار ادبی اقلیدی پرداخت.
او با قرائت بخشی از ترجمه ابراهیم اقلیدی از هزار و یکشب سخنان خویش را شروع کرد.
این شاعر در ادامه ضمن اشاره به زیست منحصر به فرد ابراهیم اقلیدی اظهار داشت: ابراهیم اقلیدی در زندگی شخصی بسیار صریح اللهجه بود و هیچگاه در مقابل هیچ قدرتی سر خم نمی کرد. او حافظه ای بی نظیر داشت و هر کدام از ما که چیزی را از یاد می بردیم اگر از او می پرسیدیم اگر به خاطر داشت با جزئیات توضیح می داد و اگر به یاد نداشت نشانی منبع را با دقت شماره صفحه می داد که با رفتن به آن مشکلمان حل می شد. او انسانی بسیار پرکار بود و در طول پنج دهه کار فرهنگی خود بسیار بیشتر از توان یک انسان کار کرد و هیچگاه کسی او را بیکار ندید.
بهنام در ادامه با تقسیم فعالیت ادبی اقلیدی به سه دسته ترجمه، پژوهش و ویراستاری اظهار داشت: در زمینه ترجمه که شناخته شده ترین بخش فعالیت ابراهیم اقلیدی است، ما با ده ها عنوان اثر روبه رو هستیم که بسیاری می سازد و در بین آن از آثار شاخص فلسفه و علوم سیاسی، تا منابع باستانی و کتاب های اسطوره شناسی و از رمان های شاخص و روزآمد ادبیات جهان تا آثار شاخص ادبیات کودک و نوجوان را دربر می گیرد. اقلیدی که به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه تسلط داشت در انتخاب آثار بیشتر از آن که بازار را در نظر بگیرد به پر کردن جایی خالی در فرهنگ فارسی زبان فکر می کرد. برای مثال وقتی به سراغ ترجمه رگتایم دکتروف رفت که هنوز ترجمه این دسته از نویسندگان در ایران باب نشده بود و مترجمان دیگر هنوز به نسل پیشین ادبیات انگلیسی نظیر همینگوی اقبال داشتند.
وی در ادامه ضمن اشاره به ترجمه هزار و یکشب اظهار داشت: این اثر سترگ که به باور من در تاریخ ایران ماندگار خواهد بود نقطه تلاقی کارنامه ترجمه اقلیدی با کارنامه وی در مقام پژوهشگر است. او هم زمان این اثر را باردیگر ترجمه کرد، آنرا با نسخه های تصحیح انگلیسی و فرانسه تطبیق داد، نقصهای متن را به آن افزود و با مقدمه ای عالمانه و حاشیه نویسی های بی نظیر راهی نو در پژوهش های روایت شناسی باز کرد که خود می تواند بعنوان کتابی مستقل مورد استفاده محققان قرار گیرد.
بهنام در انتها ضمن اشاره به ویرایش صدها جلد کتاب معتبر و دانشگاهی توسط اقلیدی تصریح کرد: این حجم از کار دقیق و سخت سبب می شود که ابراهیم اقلیدی به نامی ماندگار در فرهنگ ایران زمین تبدیل گردد.
در قسمت بعدی برنامه محمد قاسم زاده رمان نویس و پژوهشگر ادبی در جایگاه قرار گرفت و ضمن اشاره به درگذشت ابراهیم اقلیدی اظهار داشت: به نظر من ابراهیم از نوادر بود، و علت این یگانه بودنش هم اینست که به یک عرصه اکتفا نکرد. و به همه جوانب فرهنگ سر کشید. علت دیگرش میزان مطالعات او بود که خیلی بیشتر از یک انسان معمولی بود. بسیاری از ما که نسل دهه های ۳۰ و ۴۰ بودیم با چراغ بیرون زندگی کردیم و راه را روشن کردیم، ابراهیم با چراغ درون زندگی کرد و این چراغ درون گرفتاری ابراهیم بود چون هیچگاه اجازه نداد آن چه از دانش اندوخته بود را نشان دهد. اگر قرار بود اهل خودنمایی باشد می توانست بیشتر از خیلی از نامداران اثر تولید نماید. گاهی کتابی را ترجمه می کرد و بعد کنار می گذاشت نه به این علت که ترجمه اشکالی داشته باشد، کمال گرایی به او اجازه نمی داد تن به انتشار آن اثر بدهد. چند روز پیش به آقای بهنام گفتم ابراهیم کتاب «خر طلایی» اثر آپولونیوس را که قدیمی ترین رمانس جهان است ترجمه کرد و در منزل من جا گذاشت. بعد که به او گفتم جواب داد "ولش کن". ترجمه ای دقیق و بسیار موشکافانه است و من گفتم که این امانت ابراهیم نزد من است. چه بسیار آثاری که همینطور گذاشت و گذشت. این یگانگی ثمره بیشتر از پنج دهه تامل در درون خودش بود.
قاسم زاده در ادامه اضافه کرد: همه ما گذشته ای داریم که نمی توانیم به آن غلبه نماییم اما ابراهیم کسی بود که بر گذشته اش غلبه کرد. گاهی به اشعار جوانان چنان دقتی نشان می داد یا جریان های جدید در ادبیات جهان، چنان دقتی می کرد که من حیرت می کردم. ما همه در مقابل نام ابراهیم اقلیدی سر فرود می آوریم و به او تعظیم می نماییم.
در قسمت بعدی برنامه شهرام اقبال زاده نویسنده و شاعر در جایگاه قرار گرفت و با بیان خاطراتی از دوستی خود با ابراهیم اقلیدی اظهار داشت: من عنوان یادداشتی که برای او نوشتم را گذاشتم "کسی که لنگه ندارد" به این علت که او دومی نداشت، نه بهتر و نه بدتر. وی در بیان شجاعت و صراحت داشت و مرز مقدسی نمی شناخت. همیشه سیاسی بود اما هیچکس نتوانست او را به حزبی جلب نماید. اما چنان تعهد اجتماعی داشت که همیشه با شور و با عاطفه از عدالت حرف می زد و ما که دوستش بودیم گاهی از صراحتش می رنجیدیم. ملاحظه هیچکس را نمی کرد اما قلب مهربانی داشت.
اقبال زاده افزود: ابراهیم حقوقدان بود و می توانست قاضی یا وکیل بشود که این مشاغل به علت این همه جرم و جنایت در این مملکت مشاغل پولسازی هستند. اما دنبال عشقش رفت که ادبیات و فلسفه بود. با عشق زندگی می کرد و با عشق از این جهان رفت.
در قسمت بعدی برنامه عباس مخبر - مترجم در جایگاه قرار گرفت و ضمن اشاره به سابقه طولانی دوستی خود با اقلیدی در رابطه با شخصیت این مترجم فقید اظهار داشت: ابراهیم آدم خودویژه ای بود، مترجم توانایی بود، من خودم دست کم در دو تا از کارهای او که ناگزیر بودم در کار خودم از آنها نقل قول کنم. یکی «کارها و روزها» اثر هسیود و یکی هم «دنیای قصه گویی» این دقت نظر را بشدت لمس کردم. دوستان می دانند که ما مترجم ها وقتی لازم می شود از ترجمه کس دیگری نقل قول نماییم همیشه این مشکل را داریم که می گوییم اگر من بودم شاید این را بهتر ترجمه می کردم و اغلب متن را کمی عوض می نماییم و در پانوشت می نویسیم برداشت از ترجمه فلانی با اندکی تغییر، ولی ترجمه ابراهیم ترجمه درخشانی بود بخصوص در کارها و روزها طوری بود که من برای خانمم می خواندم و می گفتم ببین چقدر خوب ترجمه کرده و بدون یک کلمه تغییر از ترجمه او استفاده کردم.
او در انتها اظهار داشت: ابراهیم آدم نیک، صریح و شریفی بود که به نظر من خدمات فرهنگی بسیار ارزشمند ای کرده است و کارهایش ماندگار خواهد بود.
در قسمت بعدی شاهرخ تندروصالح نویسنده و پژوهشگر برای صحبت در رابطه با ابراهیم اقلیدی در جایگاه حاضر شد و اظهار داشت: کار ابراهیم اقلیدی در هزار و یک شب بی همتاست و اگر آن طور که باید و شاید به آن پرداخته نشد، به علت چیزی بود که من اسمش را می گذارم ذائقه دولتی. وقتی این کتاب منتشر گردید کسانی که در کارهای دولتی خودشان را جلو می اندازند رفتند پشت ترجمه شخص دیگری که با خصوصیت های مدنظر دولت ها همخوانی بیشتری داشت و این باعث شد که از کار بزرگ ابراهیم آن طور که در خور آن بود تجلیل صورت نگیرد.
تندروصالح در ادامه اضافه کرد: این قدرشناسی و ناسپاسی که می گویند در ایرانیان هست و جمالزاده پیش از همه از آن نالیده باعث شد که به نویسنده و پژوهشگری مثل ابراهیم اقلیدی سکوت تحمیل شود. حالا که مجامع آکادمیک پس از مرگ شروع می کنند به تسلیت گفتن دیگر فایده ای ندارد. ما از کسی تسلیت نمی پذیریم چون آدمی مثل ابراهیم اقلیدی ماندگار است و هیچگاه نمی میرد.
سخنران بعدی مراسم عباس عارف شاعر، نقاش و دوست دوران دانشجویی اقلیدی بود که در شروع سخنانش از حضار درخواست نمود به احترام "روح همیشه حاضر ابراهیم اقلیدی" به پا خیزند و یک دقیقه سکوت کنند.
سپس عارف در سخنانی ضمن اشاره به خصوصیت های اندیشه اقلیدی چنین اظهار داشت: جایگاه بلند اقلیدی از آنجاست که دانش او نه بر پایه علم حصولی بلکه بر پایه موهبتی بود که از درون مایه می گرفت.
عارف در ادامه اضافه کرد: شناخت ابراهیم از کتاب مقدس یکی از آموزگاران اصلی این مرد یگانه بود. او می دانست که تفاوت قرآن، انجیل و تورات در توالی تاریخی حوادث نیست درک والایش او را هدایت کرده بود به معنای نهفته در آیه در ابتدا کلمه بود، کلمه نزد خدا بود از انجیل یوحنا. او به کلمه ارج می گذاشت. اگر دقت کنید ترجمه های ابراهیم اقلیدی از آثار دوره جوانی اش مانند قصه های آفریقا تا هزار و یک شب تغییر کرده بود. در حالیکه هر کس جای ابراهیم اقلیدی بود در اسیر کلیشه خود شدن استاد می شد اما چیزی که او را نجات داد نسبت وجودی اش با حقیقت زبان و فرهنگ بود. آن نسبت وجودی که ابراهیم با معنویت و حقیقت زبان و فرهنگ در نسبت به کتاب های مقدس و اساطیر ایرانی برقرار کرده بود را من در کم تر مترجمی سراغ دارم. آنها که فلسفه خوانده اند. می دانند که دانش استحصالی یا حصولی آن است که می آموزیم و او بسیار آموخته بود در هر زمینه ای که صحبت می کردیم سند می آورد، یا از حافظه به روشی صحبت می کرد که می دیدی حضوری در پشت حضور جسمانی این مرد هست که آن روان فرهنگی است. ابراهیم فرهنگی داشت که در او ته نشین شده بود و به زبان تبدیل گشته بود. علم حضوری به زبان تبدیل گشته ابراهیم آیینه آئین فرهنگی، ملی و جهانی شده اوست و ازاین رو ابراهیم به جهانشهر آزاد آینده متعلق می باشد.
همه در بند راه و کاری نیست
همه وابستگی و تقلیدی است
هر از اقلیم اهل اقلیم است
آن که از ناکجاست اقلیدی است
در ادامه مراسم رامین بهنیا شاعر در جایگاه قرار گرفت و شعری قرائت کرد.
در پایان مراسم ثریا اختری همسر زنده یاد ابراهیم اقلیدی از حضار تشکر کرد و با بیان خاطراتی از واپسین روزهای این پژوهشگر و مترجم یاد او را گرامی داشت.
در این مراسم جمع کثیری از نویسندگان و هنرمندان حضور داشتند که از آن میان میتوان به میترا الیاتی، اسداله امرایی، اسدالله شعبانی، حجت بداغی، آتوسازرنگارزاده شیرازی، سعید طباطبایی، رضا عابد، فروغ سجادی و... اشاره نمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب