نگاه مهمان؛
فرصتی برای جراحی آثار ادبیات دفاع مقدس
به گزارش کادو دونی، خیلی از ناشران در سودای کتاب سازی ها وارد شدند و با نشر بی دروپیکر خاطرات و آثار ضعیف بازار را اشباع می کنند. کتاب های شان هم به واسطه ارتباطات شان فروش سازمانی خوبی دارد.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق ضد ایران (سال های ۳۶۷ ۱۳۵۹ شمسی)، تأثیرات فراوانی در حوزه های مختلف فرهنگ و هنر ایران بر جای گذارد. واقعه جنگ تحمیلی همانند جریان انقلاب اسلامی هنرمندان زیادی را به خود جذب کرد که توانستند اصول و معیارهای جدیدی در بیان محتوا و صورت خلق کنند و تأثیرات خویش را از واقعه جنگ در آثارشان نمایان سازند.
مصطفی وثوق کیا روزنامه نگار در همین زمینه یادداشتی را با یادآوری سخنان رهبر انقلاب در رابطه با ضرورت اثرگذاری آثار دفاع مقدس بر فکر و فرهنگ با عنوان «فرصتی برای یک جراحی سخت در آثار دفاع مقدس» نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.
مشروح متن این یادداشت را در ادامه می خوانیم؛
سال ۱۳۸۹ در یک هوای بهاری و اردیبهشتی تعدادی از مدیران سوره مهر به دیدار رهبر انقلاب رفتند. آنچه در گزارش حاشیه ای دیدار در khamenei.ir انتشار یافته نکات جالب توجهی دارد. آن سال ها سالهای اوج کتاب «دا» بود و این کتاب، چاپ های بی شماری داشت و بین کتاب های دفاع مقدس رکورد دار بود؛ کتابی قطور که تا ۱۱۰ چاپ ازآن انتشار یافته بود. رهبر انقلاب در این نشست مقابل آمارهای اعجاب انگیز این کتاب می گویند: «البته خوب است که ۱۱۰ بار این کتاب چاپ شده ولی سرجمع می شود حدود ۳۰۰، ۰۰۰ نسخه، این علامت خیلی خوبی نیست. خوب بود که تیراژ چاپ برود بالا؛ چند میلیون؛ با همین تعداد چاپ» (۱)
همان سال ۸۹ که این شمارگان اعجاب انگیز برای کتاب رقم خورده، مطالبه رهبر انقلاب این بود که تیراژ کتاب میلیونی شود. افق و نگاهی که فرسنگ ها با آنچه دوستان در آن دیدار می خواستند بیان و به آن افتخار کنند فاصله دارد. بماند که در فاصله سال ۸۹ تا ۱۴۰۳ چه بر سر نشر آمد که هم اکنون همان شمارگان هم تبدیل به آرزو شده و دوستان دغدغه مند چه قدر توانستند به آن شمارگان میلیونی مدنظر ایشان برسند. نرسیدند که هیچ عقب گرد اساسی هم کرده اند.
برگردیم به زمان حال. در واپسین روزهای مرداد ۱۴۰۳ که گرمای تهران همه را کلافه کرده، دست اندرکاران کنگره ملی شهدای استان کهگیلویه و بویر احمد به دیدار رهبری می روند. در این نشست نسبتاً کوتاه بخش انتهای سخنان رهبری به همین شمارگان کتاب برمی گردد. ۱۴ سال پس از آن دیدار با عوامل سوره مهر که رهبری ۳۰۰ هزار نسخه برای یک کتاب را علامت خوبی ندانستند، این دفعه هم می گویند این رقم ها برای نشر و کتاب ناچیز است: «ما در کشور چند ده میلیون جوان داریم؛ شمارگان چاپ این کتاب مثلا فرض کنید که حالا اگر ده بار چاپ بشود، ده تا دو هزار تا که حدّاکثر [تعداد هر چاپ] است می شود ۲۰ هزار جلد؛ بیست هزار جلد در مقابل ۲۰ میلیون خیلی رقم کوچکی است.» (۲)
در حال حاضر کتاب به وضعیت احتضار کنونی رسیده و آنچه باید مطالبه شود، عقب گرد است. تفصیل این ماجرا در این مطلب نمی گنجد اما نکته اصلی دیگری که در سخنان رهبری بود، تاثیرگذاری بر مخاطب بود. رهبر مطالبه دارد کتاب باید بر فرد و سبک زندگی اش اثرگذار باشد:
«شما کتاب را چاپ می کنید، خیلی خب، چند نفر این کتاب را می خوانند؟ چند نفر وقتی خواندند، از آن یادداشت برمی دارند؟ چند نفر وقتی که با رفقای شان در حلقه های دوستانه نشستند، از این یادداشت ها استفاده می نمایند و این ها را با همدیگر تبادل می کنند؟ اینها را مورد نظر قرار بدهید. ببینید راه این چیست؛ چه کار می توانید بکنید که این کتاب که ماندگارتر از تمام هم کتاب است؛ از فیلم و مانند این ها ماندگارتر است بتواند یک تحوّل ایجاد نماید در آن کسی که کتاب را می خواند.
در کشور چند ده میلیون جوان داریم؛ شمارگان چاپ این کتاب مثلا فرض کنید که حالا اگر ده بار چاپ بشود، ده تا دو هزار تا که حدّاکثر [تعداد هر چاپ] است می شود بیست هزار جلد؛ بیست هزار جلد در مقابل بیست میلیون خیلی رقم کوچکی است. کاری کنید که اوّلاً بیست هزار نفر بخوانند و همان بیست هزار نفری که میخوانند این کتاب را، به معنای واقعی کلمه، این شخصیّت، این کسی که شما توصیفش کردید، چهره نگاری کردید، در سبْک زندگی آنها، در وجود آنها، در فکر آنها، فرهنگ آنها اثر بگذارد؛ همّتتان باید این باشد. من همیشه به این جمعهایی که برای بزرگداشت شهدا می آیند با ما دیدار میکنند مثل شما این را سفارش میکنم: خروجی ها را در نظر بگیرید؛ صِرف کار کافی نیست. این کارها ابزار است؛ ابزار [هم] برای یک نتیجه است. وَالّا [اگر] شما یک آچار داشته باشید، هیچ استفاده ای از آن نکنید یا مثلا به درد باز کردن پیچ و مهره ی شما نخورد، این فایده ای ندارد. باید کاری باشد، چیزی باشد، ابزاری باشد که بتواند اثر کند.» (۳)
رهبر انقلاب در این نشست مطالبه دارند کتاب های دفاع مقدس در فکر و فرهنگ مخاطب مؤثر باشند. آیا واقعاً خیلی از کتاب ها چنین اند؟ کافی است کنگره های دفاع مقدس و بزرگداشت ها دست به بررسی بزنند. نتیجه خوبی به دست نمی آید. نگارنده این قلم در یک فقره برخی کتاب ها را بررسی نموده است؛ کتاب های ضعیفی که فقط برای پر کردن آمار انتشار یافته اند؛ خاطره نگاری های بی کیفیتی که به دست نویسندگان مبتدی نوشته شده و عملاً مبحث و سوژه را هدر داده اند.
این مدل کتاب ها نه اثری از فکر و فرهنگ دارند نه تحولی در مخاطبش ایجاد می کنند. تنها کارکردشان پرکردن کتابخانه های مدیران است. سال قبل که مرتضی سرهنگی کتاب «نامزد گلوله ها» را منتشر نمود در مصاحبه ای که با وی در روزنامه ایران داشتم، از دغدغه حاج قاسم گفت و این که کتاب بی کیفیت نمی خواهد: «گفتند؛ آقای سرهنگی! من کتاب مثل کنگره فلان استان نمی خواهم! چون آنها در رابطه با حسن باقری یک کتاب ۶۰ صفحه ای درآوردند، حسن باقری اگر می ماند جنگ پایان دیگری می داشت !»(۴)
و خروجی کتاب هایی که در کنگره سرداران شهید استان کرمان در همان ابتدای دهه ۱۳۷۰ منتشر گردید تابحال زبانزد اهالی فن و نشر است. اگر اینروزها رهبری مطالبه دارد مخاطب بایدهای آن، همین هایی هستند که سراغ انتشار خاطرات می روند. خروجی های ضعیف نشان می دهند طبق روال فرمایشات رهبری را فقط شنیده اند و اصلاً متوجه اصل و فرع آن نشده اند.
این مسأله فقط مختص برخی کنگره ها نیست. خیلی از ناشران هم در سودای این گونه کتاب سازی ها وارد شدند و با نشر بی در و پیکر خاطرات و آثار ضعیف بازار را اشباع می کنند. کتاب هایشان هم به واسطه ارتباطات شان فروش سازمانی خوبی دارد.
این سخنان رهبری را باید اهالی نشر و دفاع مقدس بعنوان یک مطالبه، سر دست بگیرند و پالایش درونی را از خود شروع کنند. اگر در دوره ای نشر آثار دفاع مقدس با کمیت بالا موضوعیت داشت، حالا با این مطالبه رهبری باید فضایی برای کیفی سازی این عرصه شروع شود؛ اتفاقی که اگر بیفتد سود آن برای همه قابل احصا است. هم اکنون فرصت برای جراحی مورد نظر فراهم است و باید اقدام نمود.
پاورقی ها:
۱- گزارشی از حواشی جلسه رهبر انقلاب با دست اندرکاران انتشارات سوره مهر و مرتبطان کتاب «دا» ۲۱/۰۲/۱۳۸۹ / https: //khl.ink/f/۹۳۶۷
۲- بیانات در دیدار دست اندرکاران کنگره ملی شهدای استان کهگیلویه و بویر احمد ۲۴/۰۵/۱۴۰۳ / https: //khl.ink/f/۵۷۴۸۹
۳- همان
۴- گفتگوی «ایران» با «مرتضی سرهنگی» در رابطه با کتاب «نامزد گلوله ها» ۲۴/۰۲/۱۴۰۲ / https: //irannewspaper.ir/۸۱۸۴/۱۹
منبع: كادو دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب